Anadolu’da bilinen en eski ve kıymetli yerleşkelerden biri olan Çayönü’nde rastlanan değerli madenin Diyarbakır’ın bilinen en ünlü ve dayanıklı mücevheri olarak karşınıza çıkar. Oldukça dayanıklı yapısı olan Diyarbakır hasırının ilk çağın en eski yerleşin yerlerinden biri olan Çayönü’nde bulunan madenlerden ortaya çıkması içerisinde bulunduğumuz uygarlığın görüp görebileceği en nadide eserlerden biridir. 
Tam manasıyla insan emeğiyle üretilen Diyarbakır hasırı, gazi caddesi dolaylarında Diyarbakır Ulu cami karşısındaki kuyumcular çarşısında yer alan işletmelerde emekçilerin alın teriyle yoğrulur. Merkezi Diyarbakır’dır. Diyarbakır dışında Türkiye’nin hiçbir kentinde Diyarbakır hasırı üretilmez. Yurtdışına Diyarbakır merkezli olarak ihraç edilir. En çok Mardin ve Batman gibi yakın illerden talep alan Diyarbakır hasır bileziği özellikle iç pazarın ilgisini daha çok çekmeye devam eder.
Tamamı ile el emeği olan Diyarbakır hasır, yapımında 18 ayar ve 22 ayar altın tel kullanılarak eşsiz bir görünümüne kavuşur. Tellerin şekil alması gerektiğinden dolayı teller dövülerek vücuda getirilmeye çalışılır. Ayrıca ağırlığı ve kelepçe biçiminde olmasıyla dikkat çeken Diyarbakır hasırın üst bölgeden sallanan bir kaldıraç gibi olan yapısı ile oldukça dikkat çekici bir tasarıma sahiptir. 51 gramlık ağırlığıyla dikkatleri üzerine toplayan kelepçe biçimli Diyarbakır hasır 22 ayar altın olmasıyla beraber dayanıklılık ve uzun ömür ehliyetine sahip bir bileziktir.
Kadınların dikkatini özellikle kırk yıllık ömrüyle üzerine çeken Diyarbakır hasırı Anadolu deyişiyle evladiyelik bir altın ziynet eşyası olan ve annelerin kızlarına, gelinlerine armağan etmekten kıvanç duyacağı çok özel bir takıdır. Her yönüyle değerli yapısıyla her insanın gerek takı gerek yatırım amaçlı kullanabileceği çok yönlü bir kelepçe bilezik olan Diyarbakır hasırı yöre halkının ilgisini çektiği kadar yediden yetmişe herkesin zevkine hitap eden bir takı modeli olma özelliğini taşır.
Diyarbakır hasırın üretiminde oldukça sabır ve emek gerekiyor çünkü birçok aşamadan geçerek kuyumcuların raflarına gelen Diyarbakır hasır bileziği öncelikle; 24 ayar altın, bakırla birlikte erime işlemine dâhil edilirken bakır ekleme sayısına göre 22 ile 18 ayar arasında altın elde edilir. Tabi altını bir hamlede eritebilmek amacıyla karışıma boraks maddesi de ekleniyor ve işleme sürecine devam edilir. Sonra belli kalıplama biçimleriyle kalınlık verilmeye gayret ediliyor özellikle bu kalınlaştırma işlemi ürünün gerçek manada bir değer olmasını ön plana çıkarma gayretidir çünkü kalınlık Diyarbakır hasır bileziğinin önemli özelliklerindendir. Sonra tellerin bükülme işlemiyle beraber teller tokmaklıma işleminden geçirilerek yay şekli verilmeye gayret edilir. Bu kadar emek isteyen Diyarbakır hasırının işlenme macerası daha sonra kuyumcu raflarında görünen uygarlığımızın önemli bir eseri olan Diyarbakır hasır bileziği yatım ve takı amacıyla tercih edebilirsiniz. 
Aslında bu kadar emek bu nadide bileziğin sizlere sunduğu kullanım olanaklarından ve dayanıklılığı göz önüne alındığında oldukça değerlidir. Genç yaştan itibaren her yaş grubunun tercih edebileceği ağır duruşuyla tüm kadınların sıklıkla tercih ettiği ve çok nadide bir bilezik olan Diyarbakır hasırı hem iç pazar olanaklarında hem de Avrupa’da çok fazla ilgi görür.
Son dönemlerde özellikle Diyarbakır hasır işlemeciliği kan kaybetmektedir. Her geçen gün usta sayısı azalan Diyarbakır hasırları yakın bir gelecek de usta bulamama tehlikesiyle karşı karşıyadır.  Aslında Anadolu’nun en önemli geleneği olan usta çırak ilişkisi modern dünyada tarihe karışmak üzeredir. Başta Diyarbakır hasırı olmak üzere tüm kuyumculuk ve el sanatları işlemeciliğinde kan kaybetmeye tahammül edilmemelidir. Geleneksel sanatlar toplumun değerlerini ve ölümsüzlüğünü simgeleyen bir mitos özelliği taşır.